Imbuhan "memper" digunakan dengan perkataan daripada golongan kata adjektif untuk membawa maksud "menjadikan lebih lagi". Oleh itu 'memperkaya' maksudnya 'menjadikan lebih kaya', 'memperluas' maksudnya 'menjadikan lebih luas' dan seterusnya.
Perhatikan ayat-ayat ini:
1. Matlamat organisasi ini untuk memajukan dan memperkaya bahasa dan sastera.
Ayat ini bermaksud bahawa bahasa dan sastera itu memang kaya, tetapi matlamat organisasi itu ialah untuk menjadikannya lebih kaya lagi.
2. Dewan Budaya memperluas penggunaan istilah kebudayaan dan kesenian.
Dalam ayat ini memperluas penggunaan istilah membawa maksud bahawa Dewan Budaya ingin meluaskan penggunaan istilah lagi walaupun penggunaannya sudah luas.
Gerakan Cintailah Bahasa Kita adalah usaha untuk memperluas kesedaran.... (ayat ini sama maksudnya dengan ayat 2)
Sekiranya kita tidak mahu menggunakan imbuhan 'memper', kita boleh juga menggunakan imbuhan 'me' sahaja dengan diikuti oleh kata 'lagi' untuk menunjukkan makna yang sama. Misalnya kita boleh mengatakan:
Dia ingin memperbesarkan perniagaannya, ataupun - Dia ingin membesarkan perniagaannya lagi.
Perhatian: kata 'lagi' tidak boleh ditulis sebelum 'perniagaan' kerana kata membesarkan sebagai kata kerja transitif harus diikuti terus oleh penyambut ataupun objeknya iaitu perniagaan. Kerana itulah dalam banyak hal, imbuhan 'memper' lebih mudah digunakan terutamanya apabila objek ayat panjang dan kata 'lagi' terpaksa ditulis sesudah objek.
(Dipetik dari "Tanya Jawab", Pelita Bahasa.)
Sunday 11 December 2011
Tingkatkan penguasaan bahasa kita...
1. seludang
maksud: kelopak mayang
takrif : kelopak pembalut mayang kelapa atau mayang pinang
ayat : Mereka sangat gembira, seorang duduk di atas seludang dan seorang lagi menariknya.
2. sempurung
maksud : corong lampu
takrif : tabung kaca penutup nyala lampu; corong lampu daripada kaca
ayat : Sempurung dipasang pada pelita itu supaya apinya tidak padam ditiup angin.
3. suar
maksud : isyarat dengan api
takrif : nyala api yang digunakan sebagai isyarat
ayat : Tentera-tentera itu memberi suar untuk memberitahukan tempat mereka berada
4. saf
maksud : barisan
takrif : susunan beberapa orang atau benda yang merupakan deretan garisan lurus.
ayat : Semasa sembahyang berjemaah, jarak antara makmun tidak boleh terlalu renggang hingga putus saf.
5. senggang
maksud : lapang
takrif : tidak sibuk; lapang; terluang
ayat : Kerana terlalu sibuk, jarang-jarang mereka ada waktu senggang untuk berbual
6. selampit
maksud : penglipur lara
takrif : orang yang menghibur
ayat : Para penonton terhibur dengan persembahan Tok Selampit itu.
maksud: kelopak mayang
takrif : kelopak pembalut mayang kelapa atau mayang pinang
ayat : Mereka sangat gembira, seorang duduk di atas seludang dan seorang lagi menariknya.
2. sempurung
maksud : corong lampu
takrif : tabung kaca penutup nyala lampu; corong lampu daripada kaca
ayat : Sempurung dipasang pada pelita itu supaya apinya tidak padam ditiup angin.
3. suar
maksud : isyarat dengan api
takrif : nyala api yang digunakan sebagai isyarat
ayat : Tentera-tentera itu memberi suar untuk memberitahukan tempat mereka berada
4. saf
maksud : barisan
takrif : susunan beberapa orang atau benda yang merupakan deretan garisan lurus.
ayat : Semasa sembahyang berjemaah, jarak antara makmun tidak boleh terlalu renggang hingga putus saf.
5. senggang
maksud : lapang
takrif : tidak sibuk; lapang; terluang
ayat : Kerana terlalu sibuk, jarang-jarang mereka ada waktu senggang untuk berbual
6. selampit
maksud : penglipur lara
takrif : orang yang menghibur
ayat : Para penonton terhibur dengan persembahan Tok Selampit itu.
7. senjang
maksud : berbeza
takrif : tidak serupa sama sekali; berlainan
ayat : Walaupun latar belakang mereka senjang sekali, mereka tetap berkawan baik
8. selo
maksud : sejenis alat muzik
takrif : alat muzik seperti biola yang diletakkan di antara lutut ketika memainkannya
ayat : Semuanya bergembira di pesta itu, ada yang menyanyi diiringi oleh permainan piano, selo, dram dan sebagainya.
9. sengkela
maksud : sengkang kaki
takrif : kayu untuk menyengkang kaki gajah dan sebagainya
ayat : Sengkela tidak lagi dipasang pada kaki gajah-gajah itu.
10. semu
maksud : bukan yang sebenarnya
takrif : hanya rupanya saja seperti benar-benar,tidak sesungguhnya
ayat : Mereka berasa tertipu kerana itu cuma merupakan kedamaian yang semu.
11. sengkak
maksud : segah
takrif : sesak dalam perut kerana kenyang
ayat : Kerana makan terlalu banyak, dia berasa sengkak dan tidak boleh bergerak dengan aktif.
maksud : berbeza
takrif : tidak serupa sama sekali; berlainan
ayat : Walaupun latar belakang mereka senjang sekali, mereka tetap berkawan baik
8. selo
maksud : sejenis alat muzik
takrif : alat muzik seperti biola yang diletakkan di antara lutut ketika memainkannya
ayat : Semuanya bergembira di pesta itu, ada yang menyanyi diiringi oleh permainan piano, selo, dram dan sebagainya.
9. sengkela
maksud : sengkang kaki
takrif : kayu untuk menyengkang kaki gajah dan sebagainya
ayat : Sengkela tidak lagi dipasang pada kaki gajah-gajah itu.
10. semu
maksud : bukan yang sebenarnya
takrif : hanya rupanya saja seperti benar-benar,tidak sesungguhnya
ayat : Mereka berasa tertipu kerana itu cuma merupakan kedamaian yang semu.
11. sengkak
maksud : segah
takrif : sesak dalam perut kerana kenyang
ayat : Kerana makan terlalu banyak, dia berasa sengkak dan tidak boleh bergerak dengan aktif.
12. semangka
maksud : tembikai
takrif : sejenis buah, isinya banyak mengandung air dan manis rasanya
ayat : Bermacam-macam jenis buah dijual digerainya, rambutan, pisang, semangka, limau dan lain-lain.
13. sepuh
maksud : sadur
takrif : lapisan logam yang tipis pada logam lain
ayat : Sepuh dilapiskan pada barang-barang logam yang lama itu supaya kelihatan menarik.
14. songel
maksud : sugi
takrif : tembakau yang dikemam dalam mulut
ayat : Sambil berbual, tangannya mengalih-alih songel di mulutnya
15. sumpal
maksud : sumbat
takrif : sesuatu yang digunakan untuk menutup lubang dan sebagainya.
ayat : Barulah dia berasa selesa setelah menyumbatkan sumpal ke dalam kasutnya yang agak besar itu.
16. surih
maksud : coret
takrif : garisan yang halus panjang
ayat : Terdapat surih di sana sini dalam karangannya.
17. senteng
maksud : singkat
takrif : tidak cukup panjangnya, singkat
ayat : Ibu melarang dia memakai gaun yang senteng itu.
18. santak
maksud : sampai
takrif : sampai ke had tertentu; hingga
ayat : Dia asyik membaca dari pagi santak ke petang
19. saput
maksud : selaput
takrif : lapisan yang tipis
ayat : Terdapat saput hitam pada bahagian atasnya.
20. susuh
maksud : jalu
takrif : semacam jari yang keras dan tajam di bahagian belakang kaki ayam jantan
ayat : Susuh ayam jantan itu kelihatan tajam sekali
maksud : tembikai
takrif : sejenis buah, isinya banyak mengandung air dan manis rasanya
ayat : Bermacam-macam jenis buah dijual digerainya, rambutan, pisang, semangka, limau dan lain-lain.
13. sepuh
maksud : sadur
takrif : lapisan logam yang tipis pada logam lain
ayat : Sepuh dilapiskan pada barang-barang logam yang lama itu supaya kelihatan menarik.
14. songel
maksud : sugi
takrif : tembakau yang dikemam dalam mulut
ayat : Sambil berbual, tangannya mengalih-alih songel di mulutnya
15. sumpal
maksud : sumbat
takrif : sesuatu yang digunakan untuk menutup lubang dan sebagainya.
ayat : Barulah dia berasa selesa setelah menyumbatkan sumpal ke dalam kasutnya yang agak besar itu.
16. surih
maksud : coret
takrif : garisan yang halus panjang
ayat : Terdapat surih di sana sini dalam karangannya.
17. senteng
maksud : singkat
takrif : tidak cukup panjangnya, singkat
ayat : Ibu melarang dia memakai gaun yang senteng itu.
18. santak
maksud : sampai
takrif : sampai ke had tertentu; hingga
ayat : Dia asyik membaca dari pagi santak ke petang
19. saput
maksud : selaput
takrif : lapisan yang tipis
ayat : Terdapat saput hitam pada bahagian atasnya.
20. susuh
maksud : jalu
takrif : semacam jari yang keras dan tajam di bahagian belakang kaki ayam jantan
ayat : Susuh ayam jantan itu kelihatan tajam sekali
Khazanah pantun lama
Dari Bentan ke Pulau Rusa,
Singgah makan di Pahang Tua;
Ada masa ada ketika,
Ular lidi menelan naga.
Orang bistari mengangkat talam,
Bedak baiduri dalam cerana;
Adakah matahari terbitnya malam,
Adakah sehari bulan purnama.
Hari hujan puyuh mendengut,
Mendengut mari sepanjang jalan;
Air dalam kapal tak hanyut,
Kononlah pula kemarau panjang.
Anak ayam turun tujuh,
Mati seekor tinggan enam;
Angkat sauh alih berlabuh,
Turun ribut perahu jahanam.
(Dipetik dari buku Kumpulan Pantun Melayu,
Dewan Bahasa dan Pustaka)
Singgah makan di Pahang Tua;
Ada masa ada ketika,
Ular lidi menelan naga.
Orang bistari mengangkat talam,
Bedak baiduri dalam cerana;
Adakah matahari terbitnya malam,
Adakah sehari bulan purnama.
Hari hujan puyuh mendengut,
Mendengut mari sepanjang jalan;
Air dalam kapal tak hanyut,
Kononlah pula kemarau panjang.
Anak ayam turun tujuh,
Mati seekor tinggan enam;
Angkat sauh alih berlabuh,
Turun ribut perahu jahanam.
(Dipetik dari buku Kumpulan Pantun Melayu,
Dewan Bahasa dan Pustaka)
Perulangan yang perlu
Setengah-setengah kata berganda itu perlu kerana apabila digandakan, maknanya menjadi lain daripada makna bentuknya yang tunggal dalam ayat. Contohnya, perkataan "satu". Apabila tidak digandakan, perkataan ini menunjukkan bilangan. Apabila digandakan ia membawa makna lain. Perhatikan ayat-ayat ini:
1. Tiap-tiap penumpang dibenarkan membawa satu sahaja beg bimbing ke dalam kapal terbang.
2. Tolong susun beg-beg itu satu-satu.
3. Inilah satu-satunya karya agung dalam bahasa kita.
Dalam ayat pertama, perkataan "satu" menunjukkan jumlah iaitu "satu" dan bukannya "dua" atau "lebih" (beg).
Dalam ayat kedua, perkataan "satu" digandakan menjadi "satu-satu" dan membawa makna "satu demi satu", iaitu, beg-beg itu hendaklah diatur dalam satu baris dengan tertib.
Dalam ayat ketiga pula, perkataan "satu" yang digandakan itu diberikan akhiran "nya" menjadi "satu-satunya". Maknanya lebih khusus lagi. Ertinya di sini ialah, "tiada lagi yang lain" atau "cuma itulah sahaja".
Lihat senarai yang berikut:
1. laki/laki-laki. "Si Ahmad itu laki Si Minah." / "Cuba kau lihat betul-betul. Orang berdiri di bawah pokok itu perempuankah atau laki-laki?"
2. betul/betul-betul. "Betulkah cikgu kita akan bertukar ke sekolah lain?" / "Belajarlah betul-betul supaya tidak terbuang masa."
3. main /main-main. "Setelah puas belajar, mereka pun turun untuk bermain sekejap." / "Janganlah kita mempermain-mainkan orang yang cacat anggotanya."
4. alang / alang-alang. "Tolong lontarkan tali buaian ini ke alang tengah rumah tu." / "Bukit itu curam. Alang-alang orang, tak akan dapat mendakinya."
5. setengah / setengah-setengah. "Hari ini kita bekerja setengah hari." / "Pada setengah-setengah hari pula, kita bekerja lebih lewat daripada waktu pejabat biasa."
Begitu pula halnya dengan : kira / kira-kira, lama / lama-lama, buru / buru-buru, bukan / bukan-bukan, tengok / tengok-tengok, baik / baik-baik, puas / puas-puas, lebih / lebih-lebih, ikut / ikut-ikut, ramai / ramai-ramai dan banyak lagi.
1. Tiap-tiap penumpang dibenarkan membawa satu sahaja beg bimbing ke dalam kapal terbang.
2. Tolong susun beg-beg itu satu-satu.
3. Inilah satu-satunya karya agung dalam bahasa kita.
Dalam ayat pertama, perkataan "satu" menunjukkan jumlah iaitu "satu" dan bukannya "dua" atau "lebih" (beg).
Dalam ayat kedua, perkataan "satu" digandakan menjadi "satu-satu" dan membawa makna "satu demi satu", iaitu, beg-beg itu hendaklah diatur dalam satu baris dengan tertib.
Dalam ayat ketiga pula, perkataan "satu" yang digandakan itu diberikan akhiran "nya" menjadi "satu-satunya". Maknanya lebih khusus lagi. Ertinya di sini ialah, "tiada lagi yang lain" atau "cuma itulah sahaja".
Lihat senarai yang berikut:
1. laki/laki-laki. "Si Ahmad itu laki Si Minah." / "Cuba kau lihat betul-betul. Orang berdiri di bawah pokok itu perempuankah atau laki-laki?"
2. betul/betul-betul. "Betulkah cikgu kita akan bertukar ke sekolah lain?" / "Belajarlah betul-betul supaya tidak terbuang masa."
3. main /main-main. "Setelah puas belajar, mereka pun turun untuk bermain sekejap." / "Janganlah kita mempermain-mainkan orang yang cacat anggotanya."
4. alang / alang-alang. "Tolong lontarkan tali buaian ini ke alang tengah rumah tu." / "Bukit itu curam. Alang-alang orang, tak akan dapat mendakinya."
5. setengah / setengah-setengah. "Hari ini kita bekerja setengah hari." / "Pada setengah-setengah hari pula, kita bekerja lebih lewat daripada waktu pejabat biasa."
Begitu pula halnya dengan : kira / kira-kira, lama / lama-lama, buru / buru-buru, bukan / bukan-bukan, tengok / tengok-tengok, baik / baik-baik, puas / puas-puas, lebih / lebih-lebih, ikut / ikut-ikut, ramai / ramai-ramai dan banyak lagi.
Friday 9 December 2011
Contoh Aktiviti Pengayaan Bahasa Melayu
Kemahiran Berbahasa:
Menulis
8.1 1 (i) Menulis perkataan dan pelbagai jenis ayat berdasarkan topik yang diberi.
Cadangan Strategi P&P :
1. Guru membahagikan murid kepada empat kumpulan.
2. Guru mengadakan kuiz kumpulan.
3. Murid diminta menyenaraikan seberapa banyak perkataan daripada perkataan PELAJARAN.
4. Kumpulan yang mendapat markah paling banyak dikira menang.
5. Murid diminta menyenaraikan kata-kata yang mempunyai banyak makna.
6. Murid meneliti perkataan dalam kamus dan mencari makna lain bagi perkataan tersebut.
7. Murid membina ayat dengan perkataan tersebut di dalam buku tulis mereka.
8. Guru merumuskan isi pelajaran dan nilai murni.
Cadangan Jawapan:
Perkataan yang dapat dibina daripada perkataan PELAJARAN ialah :
Menulis
8.1 1 (i) Menulis perkataan dan pelbagai jenis ayat berdasarkan topik yang diberi.
Cadangan Strategi P&P :
1. Guru membahagikan murid kepada empat kumpulan.
2. Guru mengadakan kuiz kumpulan.
3. Murid diminta menyenaraikan seberapa banyak perkataan daripada perkataan PELAJARAN.
4. Kumpulan yang mendapat markah paling banyak dikira menang.
5. Murid diminta menyenaraikan kata-kata yang mempunyai banyak makna.
6. Murid meneliti perkataan dalam kamus dan mencari makna lain bagi perkataan tersebut.
7. Murid membina ayat dengan perkataan tersebut di dalam buku tulis mereka.
8. Guru merumuskan isi pelajaran dan nilai murni.
Cadangan Jawapan:
Perkataan yang dapat dibina daripada perkataan PELAJARAN ialah :
- ela
- era
- epal
- lanar
- lelap
- eja
- lena
- ran
- lapar
- apa
- ana
- arena
- aral
- ajar
Perkataan banyak makna
Perkataan Makna
1. kemas i. rapi
ii. erat
Ayat : i. Rumahnya sentiasa kemas.
ii. Adik memegang tangan ibu dengan kemas.
2. lanjut i. panjang
ii. mendalam
Ayat : i. Dia masih kelihatan muda walaupun usianya telah lanjut.
ii. Cikgu akan menjelaskannya dengan lebih lanjut.
3. jalan i. tempat lalu lintas
ii. cara menyelesaikan sesuatu perkara
Ayat : i. Jalan ke Kampung Aman akan diperlebar.
ii. Mereka masih ada jalan untuk menyelesaikan perkara itu.
4. pusat i. tumpuan pelbagai kegiatan
ii. di tengah-tengah
Ayat : i. Universiti itu merupakan pusat pengajian tinggi yang terkenal di Malaysia.
ii. Rumah setinggan di pusat bandar itu akan dirobohkan.
5. larut i. menjadi cair
ii. telah jauh
Ayat : i. Gula yang dimasak itu masih belum larut.
ii. Dia masih belum tidur walaupun telah larut malam.
6. anggota i. bahagian tubuh
ii. ahli
Ayat : i. Sebahagian daripada anggota badannya telah lumpuh.
ii. Sukiman berminat menjadi anggota bomba.
7. makan i. memamah serta menelan makanan
ii. memerlukan masa
Ayat : i. Kami sekeluarga selalu makan malam mengikut waktunya.
ii. "Kerja-kerja membaiki jambatan itu makan masa yang lama," kata jurutera itu.
8. besar i. tidak kecil
ii. penting
Ayat : i. Rumah orang kaya itu sungguh besar.
ii. Mereka datang membawa hajat yang besar.
9. kawat i. berbaris
ii. dawai
Ayat : i. Latihan kawat sedang diadakan di padang itu.
ii. Bapa membeli kawat berduri untuk membuat pagar.
10. tua i. lanjut usia
ii. sudah hampir masak
Ayat : i. Nenek masih kuat walaupun sudah tua.
ii. Buah-buahan yang sudah tua itu perlu dipetik.
1. kemas i. rapi
ii. erat
Ayat : i. Rumahnya sentiasa kemas.
ii. Adik memegang tangan ibu dengan kemas.
2. lanjut i. panjang
ii. mendalam
Ayat : i. Dia masih kelihatan muda walaupun usianya telah lanjut.
ii. Cikgu akan menjelaskannya dengan lebih lanjut.
3. jalan i. tempat lalu lintas
ii. cara menyelesaikan sesuatu perkara
Ayat : i. Jalan ke Kampung Aman akan diperlebar.
ii. Mereka masih ada jalan untuk menyelesaikan perkara itu.
4. pusat i. tumpuan pelbagai kegiatan
ii. di tengah-tengah
Ayat : i. Universiti itu merupakan pusat pengajian tinggi yang terkenal di Malaysia.
ii. Rumah setinggan di pusat bandar itu akan dirobohkan.
5. larut i. menjadi cair
ii. telah jauh
Ayat : i. Gula yang dimasak itu masih belum larut.
ii. Dia masih belum tidur walaupun telah larut malam.
6. anggota i. bahagian tubuh
ii. ahli
Ayat : i. Sebahagian daripada anggota badannya telah lumpuh.
ii. Sukiman berminat menjadi anggota bomba.
7. makan i. memamah serta menelan makanan
ii. memerlukan masa
Ayat : i. Kami sekeluarga selalu makan malam mengikut waktunya.
ii. "Kerja-kerja membaiki jambatan itu makan masa yang lama," kata jurutera itu.
8. besar i. tidak kecil
ii. penting
Ayat : i. Rumah orang kaya itu sungguh besar.
ii. Mereka datang membawa hajat yang besar.
9. kawat i. berbaris
ii. dawai
Ayat : i. Latihan kawat sedang diadakan di padang itu.
ii. Bapa membeli kawat berduri untuk membuat pagar.
10. tua i. lanjut usia
ii. sudah hampir masak
Ayat : i. Nenek masih kuat walaupun sudah tua.
ii. Buah-buahan yang sudah tua itu perlu dipetik.
Subscribe to:
Posts (Atom)